Tại buổi lễ khánh thành tuyến đường cao tốc thu phí M11 nối thủ đô Moscow với thành phố St. Petersburg mới đây, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh rằng đây là điều chưa từng có trong lịch sử xây dựng đường bộ của Nga.
Mang nhiều kỳ vọng
Khai trương đường cao tốc M11 ngày 27/11, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh tuyến đường này sẽ phục vụ sự phát triển kinh tế và giúp bảo tồn hệ sinh thái của các tỉnh.
Ngoài ra, ông cũng lưu ý đến sự độc đáo của con đường mới. “Trong lịch sử của đất nước, trong lịch sử xây dựng đường bộ, chưa có con đường nào ở cấp độ, đẳng cấp như thế. Đây là điều đáng tự hào”, ông Putin nhấn mạnh, đồng thời, công bố tên chính thức con đường cao tốc mới là Neva.
Đường cao tốc M11, kết nối hai thành phố lớn nhất ở Nga, chạy từ đường vành đai dành cho ô tô MKAD ở Moscow đến điểm giao tiếp đường vành đai ô tô bao quanh St. Petersburg. Tổng chiều dài của đường cao tốc là gần 670 km. M11 có 16 điểm thu phí, 6 khu vực dịch vụ đa chức năng và hàng chục điểm bán xăng dầu.
Một trong những nhiệm vụ chính của con đường mới là giảm tải cho xa lộ M10 “Russia”. Được biết, đi từ Moscow đến St. Petersburg trên đoạn đường cao tốc mới chỉ mất 6 tiếng, trong khi phải mất ít nhất 9 tiếng để đi đường cao tốc M10. Hai nhân tố sẽ ảnh hưởng đến điều này là giới hạn tốc độ cho phép (tại M11 tốc độ tối đa là 110-130 km/giờ) và mức thu phí.
Vì vậy, giá vé đi đường cao tốc mới cho xe ô tô hạng nhẹ vào các ngày trong tuần là 1.300 Ruble (20,32 USD) cho xe sử dụng bộ thu phí điện tử không dừng và 1.800 Ruble (28,14 USD) cho xe không sử dụng thiết bị này. Trong các ngày nghỉ cuối tuần, giá vé tăng lên 1.500 Ruble (23,45 USD) sử dụng thiết bị thu phí không dừng và 2.000 Ruble (31,26 USD) nếu không sử dụng thiết bị này. Cộng thêm với tiền xăng thì chi phí của chuyến đi sẽ là 3.800 Ruble (59,4 USD) cho một chiếc xe hơi.
Giới chức Nga tin rằng con đường mới sẽ tăng số lượng xe tham gia giao thông lên 20.000 xe mỗi ngày trong vòng một năm sau khi khai trương. Ngoài ra, việc khánh thành trước đó các đoạn thu phí của con đường đã giúp giảm gần 50% tỷ lệ tai nạn. Công ty quản lý tuyến đường Avtodor dự tính đến năm 2030, tỷ lệ tử vong trên đường nhờ đưa vào sử dụng đường cao tốc mới này sẽ giảm từ 3-5 lần.
Những góc khuất
M11 không phải là dự án đầu tiên, song là dự án quy mô lớn nhất ở Nga, xây dựng theo hình thức công-tư (PPP). Nhà nước dành đất để xây dựng, bảo lãnh cho vay vốn. Doanh nghiệp cam kết đồng tài trợ xây dựng đường và sau đó bảo trì nó trong tình trạng tốt. Các nhà đầu tư hy vọng sẽ hoàn lại vốn và lãi trong một khoảng thời gian dài. Tuyến đường này được chia làm 8 đoạn, mỗi đoạn được coi là một dự án đầu tư riêng với thời gian hoàn vốn khác nhau.
Ông Vyacheslav Petushenko, Giám đốc điều hành công ty nhà nước Avtodor quản lý tuyến đường, cho biết đây là dự án đầu tư lớn nhất và là cơ sở hạ tầng giao thông lớn nhất của nước Nga thời hậu Soviet.
Tổng chi phí dự án là khoảng 520 tỷ Ruble (8,128 tỷ USD), trong đó 148 tỷ Ruble là tiền đầu tư tư nhân. Kết quả là, trung bình khoảng 67 km đường được xây dựng mỗi năm, hoặc 5,5 km/tháng. Đồng thời, chi phí cho 1 km đường vượt quá 700 triệu Ruble (10,94 triệu USD). Và giá của 1 mét đường lên tới gần 1 triệu Ruble.
Cao tốc M11 được khởi công xây dựng năm 2012 và dự kiến hoàn thành năm 2017, trước khi bắt đầu World Cup 2018 tổ chức tại Nga. Tuy nhiên “Công trình thế kỷ” này đã bị chậm tiến độ, điều thường thấy không chỉ ở Nga.
Để so sánh, Trung Quốc trong 30 năm qua đã xây dựng đường cao tốc với tốc độ trung bình 4.750 km mỗi năm, hoặc gần 400 km mỗi tháng. Do đó, nếu tính theo tốc độ xây dựng đường bộ của Trung Quốc, thì Nga có thể xây dựng cao tốc M11 chỉ trong khoảng 1,5 tháng.
Về chi phí, các chuyên gia đã so sánh phí thụ trên M11 với giá vé đi tàu hỏa cao tốc Sapsan và đi máy bay. Họ cho biết nếu đi một mình bằng ô tô trên cao tốc sẽ tốn kém hơn đi bằng đường không và đường sắt đồng thời ít thoải mái hơn. Song nếu đi cả gia đình trên ô tô hoặc đi với bạn bè, thì sẽ kinh tế hơn.
Tờ Độc lập cho rằng việc xây dựng đường cao tốc quan trọng nhất này đã để lộ cùng lúc nhiều vấn đề. Ông Vladimir Savchenkov, Giám đốc điều hành công ty Fly Planning lưu ý rằng sự chậm trễ trong việc xây dựng tuyến đường được giải thích bởi thực tế là toàn bộ con đường được xây dựng theo các đoạn tuyến riêng biệt, và mỗi đoạn được xây dựng theo thỏa thuận nhượng quyền riêng. Các quy trình phê duyệt khác nhau làm tăng đáng kể thời gian và mỗi đoạn của con đường được đưa vào sử dụng ở các thời điểm khác nhau.
Theo ông Yuri Ponomarev, Trưởng phòng thí nghiệm nghiên cứu cơ sở hạ tầng và không gian thuộc Học viện Kinh tế quốc dân và Quản lý hành chính công trực thuộc Tổng thống Nga (RANEPA), việc kéo dài thời gian xây dựng là do Chính quyền dành thời gian làm thủ tục mua đất để xây dựng; phân bổ lại nguồn vốn ngân sách phục vụ các dự án cơ sở hạ tầng lớn khác; thay đổi điều kiện kinh tế vĩ mô.